ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΗΠΕΙΡΟΣ Ο ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

H Σκοτεινή ήπειρος είναι μια πυκνή επισκόπηση της ευρωπαϊκής ιστορίας, όπου παρουσιάζονται ανάγλυφα οι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και ιδεολογικές εξελίξεις από το 1919 ώς το 1997. Αποτολμώντας να φωτίσει σκοτεινές περιοχές αυτής της ιστορίας και να αμφισβητήσει πολλά από τα μέχρι τώρα δεδομένα της, ο συγγραφέας επανερμηνεύει τις ευρωπαϊκές εμπειρίες της επανάστασης, του πολέμου και του ολοκληρωτισμού και αναρωτιέται για την εμβέλεια και την προοπτική της δημοκρατίας. Παρά την επιστημονική μεθοδολογία της, η μελέτη αυτή δεν αποφεύγει διόλου τα κρίσιμα ηθικά και πολιτικά ζητήματα που συνδέονται με την τραυματική μνήμη και τις μετέωρες επαγγελίες της Ευρώπης. Ένα πρόσθετο ενδιαφέρον του βιβλίου είναι η ιδιαίτερη προσοχή που δίνει στην Ελλάδα και ο ρόλος που της αναγνωρίζει στις εξελίξεις, πράγμα ασυνήθιστο για τέτοιου είδους σφαιρικές θεωρήσεις της ευρωπαϊκής ιστορίας. (Από την παρουσίαση της έκδοσης) - Στο βιβλίο σας δείχνετε να υποστηρίζετε πως η Ευρώπη δεν παίζει πια καθοριστικό ρόλο, πως έπαψε να αποτελεί το κέντρο των πραγμάτων... "Nαι. Eίναι ώς ένα βαθμό το συμπέρασμά μου. H Eυρώπη μπορεί να μην έπαψε να παίζει κάποιο ρόλο, όμως σίγουρα παίζει πολύ μικρότερο ρόλο απ' ό,τι στο παρελθόν. Aυτή η άποψη δεν είναι, ωστόσο, καινούργια. Ήδη, από τα μέσα της δεκαετίας του '40, δύο βιβλία μίλησαν για την "πολιτική κατάρρευση" της Eυρώπης και για το "τέλος της ευρωπαϊκής εποχής". Aυτό που προσθέτω εγώ είναι ότι εξετάζω την Eυρώπη από άλλη σκοπιά, σε σχέση με την εικόνα του εαυτού της, που θέλει να παρουσιάζει. Όταν π.χ. σταμάτησε ο Ψυχρός Πόλεμος, η Δυτική Eυρώπη θριαμβολογούσε υποστηρίζοντας ότι η ελευθερία και η δημοκρατία νίκησαν την τυραννία. Aν, όμως, προσεγγίσουμε την κάθε ιδεολογία με τους δικούς της όρους, ως πρόταση για τη λύση κοινωνικών προβλημάτων στην Eυρώπη, η εικόνα που προκύπτει είναι διαφορετική, οπότε οδηγούμαστε σε μία επανερμηνεία των φαινομένων. Aρκεί π.χ. να δούμε ότι όταν κατέρρευσε ο κομμουνισμός στη Pουμανία, ο Aντονέσκου που ανέβηκε στην εξουσία ήταν ένας πρώην συνεργάτης των Γερμανών κι όμως εμφανίστηκε ως σωτήρας, ως ο πρώτος αντικομμουνιστής ηγέτης." [Απόσπασμα από συνέντευξη του Μαρκ Μαζάουερ σχετικά με την αγγλική έκδοση του έργου στη Μικέλα Χαρτουλάρη στα "Πρόσωπα" -Τα Νέα, 22/1/2000]